“Irak-Türkiye petrol boru hattında ‘maliyet’ anlaşmazlığı”

Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani maliyet konusundaki anlaşmazlıklar nedeniyle Irak-Türkiye petrol boru hattının faaliyete geçmesinin ertelendiğini belirtti.

Bağdat’ta Bloomberg International’a konuşan Başbakan “Bağdat, ülkenin kuzeyinde faaliyet gösteren uluslararası petrol şirketlerinin üretimi için ne kadar ödeyeceği konusunda anlaşamadı. Federal hükümetin bütçesi üretirken her varil için 8 dolar ödemeye izin verirken Irak Kürt Bölgesel Yönetimi ise şirketlere 26 dolar ödüyor” diye konuştu. Yaşanan anlaşmazlık, bölgede petrol üretimine darbe vururken boru hattının yeniden faaliyete geçmesini de geciktirdi.

Günde yaklaşık yarım milyon varil petrolün piyasaya sürüldüğü Irak-Türkiye petrol boru hattında faaliyetlerin durdurulması, milyarlarca dolarlık gelir kaybına neden oluyor. Ancak boru hattının açılması, acil finansal ihtiyaçlar nedeniyle OPEC+ üretim limitine bağlı kalmayan ve aşırı üretimi telafi edeceğini defalarca söyleyen Irak için ikileme neden olabilir. Üretim limitine uyulmaması, OPEC+’nın fiili lideri Suudi Arabistan ile tartışma konusu haline geldi. Sudani “Kullanıcılar ve üreticilerin çıklarlarını dengelemek için OPEC kararlarına uymaya ve fiyatları korumaya kararlıyız.” dedi.

Ankara-Erbil arasında 2014’te imzalanan petrol ihraç sözleşmesinin Bağdat’ın haklarını ihlal ettiği gerekçesiyle Uluslararası Tahkim tarafından verilen tazminat cezasının ardından, Kerkük-Ceyhan boru hattından petrol sevkiyatı geçen yıl Mart ayında durdurulmuştu.

Türk hükümeti ise Ekim ayında boru hattının yeniden başlamaya hazır olduğunu bildirmişti.
Ancak Şirketlere maliyetler için ücret ödenmesi konusunda mali ve hukuki sorunlar ortaya çıktı:
Uluslararası firmalar Eylül 2022 ile Mart 2023 arasındaki üretim için 1 milyar dolarlık geçmiş borçlarını da talep etti.

İhracatın durdurulmasıyla şirketler yerel bazda ham petrol üretimi yapıyor. Iraklı yetkililer, bu üretimin OPEC kotasına uyma konusunda sorun yarattığını bildirmişti. Bloomberg tarafından derlenen verilere göre Irak günlük 4 milyon varil olan üretim limitini aşarak geçen ay 4,32 milyon varil üretim yaptı. Ülkenin Aralık ayından itibaren üretim limitlerini kademeli olarak artıracağı belirtiliyor.

Sudani ülkede yıllardır süren savaşın üretime zarar vermesi nedeniyle uzun vadede üretimi artırmayı hedefliyor. Ağustos ayında enerji devi BP, Kerkük’te üretim artışını desteklemek için anlaşma imzaladı. Irak ayrıca yakıt ithalatını azaltmaya yardımcı olmak için hasarlı rafinerileri onarıyor ve geliştiriyor.

Başbakan “Son 40 yıldır yaşanan savaşlar nedeniyle Irak doğalgaz ve petrol açısından sahip olduğumuz zenginliği doğru şekilde kullanmakta geç kaldık. Şimdi sahip olduğumuz zenginlikleri nasıl etkili bir şekilde kullanabileceğimize bakıyoruz.” şeklinde konuştu.

Sudani, yönetiminin petrol dışı sektörü canlandırmak için Irak’taki petrol gelirlerinin yaklaşık yüzde 40’ını yatırım olarak kullanmayı düşündüğünü söyledi. Sudani Irak’ın güneyindeki Basra kentinden Türkiye’ye ve oradan da Avrupa’ya uzanan planlı bir ticaret koridorunun ülkesi için “bir rüya” olduğunu sözlerine ekledi.