Faaliyet koşullarında Nisan’dan beri yavaşlama sürüyor

Ekonomik büyümenin öncü göstergesi olan imalat sanayi performansında en hızlı ve güvenilir referans kabul edilen İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat PMI (Satın Alma Yöneticileri Endeksi) anketinin, Ağustos 2024 dönemi sonuçları açıklandı.

Eşik değer olan 50,0’nin üzerinde ölçülen tüm rakamların sektörde iyileşmeye işaret ettiği anket sonuçlarına göre; temmuz ayında 47,2 seviyesinde kaydedilen manşet PMI, ağustosta 47,8’e yükselmekle birlikte sektörün performansında zayıflamanın sürdüğüne işaret etti. Böylece faaliyet koşullarında nisan ayından bu yana sürekli olarak yavaşlama yaşandı.

Zorlu piyasa şartları, ağustosta yeni siparişlerin üst üste 14. ay yavaşlamasına neden oldu. Söz konusu yavaşlama mayıstan bu yana en hafif düzeyde olmasına rağmen belirgin gerçekleşti. Öte yandan yeni ihracat siparişlerinin Haziran 2023’ten bu yana ilk kez büyümeye geçmesi, dış talep koşullarında daha pozitif bir görünüme işaret etti. Genel talep koşullarındaki durağan seyrin devam etmesi nedeniyle firmalar ağustos ayında da üretim, istihdam ve satın alma faaliyetlerini azalttı. Üretimde Kasım 2022’den bu yana en sert ivme kaybının yaşanmasında fiyat baskıları da etkili oldu.

Girdi stokları düşüş gösterdi

Girdi maliyetleri temmuz ayına göre ılımlı olsa da yüksek bir hızda artmaya devam etti. Liradaki zayıflık girdi fiyatlarının artmasında belirleyici faktör olurken, anket katılımcıları ham madde ve lojistik maliyetlerinin de yükseldiğini bildirdi. Girdi maliyetlerindeki yükselişe bağlı olarak imalatçılar kendi satış fiyatlarını da artırdı ve enflasyon oranı üst üste ikinci ay hızlanarak nisan ayından bu yana en yüksek seviyeye çıktı. Yeni siparişlerdeki düşüş trendi, imalatçıların stok tutma eğiliminde zayıflamayı beraberinde getirdi ve ağustos ayında hem girdi hem de nihai ürün stokları azaldı. Girdi stoklarındaki düşüş Temmuz 2023’ten bu yana en yüksek oranda ölçüldü.

İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat PMI anket verileri hakkında değerlendirmede bulunan S&P Global Market Intelligence Ekonomi Direktörü Andrew Harker, şunları söyledi: “Türk imalatçıları, ihracat tarafındaki umut verici işaretlere rağmen Ağustos ayında da yeni siparişlerini artırmakta zorlandı. Genel talep koşullarındaki durağanlık üretim, istihdam ve satın alma faaliyetlerinin daha da azalmasına yol açarken, firmaların stok tutma eğiliminde de zayıflama gözlendi. Öte yandan, Ağustos ayında ihracatta görülen iyileşmenin önümüzdeki aylarda güçleneceğini ve daha genele yayılı hale gelerek sektörde toparlanma eğiliminin başlamasına yardımcı olacağını umuyoruz.”

10 sektörün tamamında yeni siparişler yavaşladı

Türkiye Sektörel PMI raporu, Türk imalat sektörünün tüm kesimlerinde zorlayıcı faaliyet koşullarının devam ettiğini gösterdi. Fiyatlardaki artış ve talepteki durgunluğa bağlı olarak yeni siparişler ve üretimde genele yayılı yavaşlama kaydedildi. Girdi talebindeki azalışa rağmen maliyet enflasyonu yüksek seviyesini korudu.

Diğer taraftan birçok sektörde tedarikçilerin teslimat süreleri kısaldı. Ağustos ayında, iki yıldan biraz uzun bir süredir ilk kez, takip edilen on sektörün tamamında üretim daralması yaşandı. Metalik olmayan mineral ürünler sektörü, bu daralmanın bir önceki aya göre hız kestiği tek sektör olmanın yanı sıra aynı zamanda en hafif gerçekleştiği sektör oldu. Üretimde en sert gerileme ise tekstil ürünlerinde kaydedildi.

Ağustosta üretimde yaşanan düşüş, yeni siparişlerdeki zayıflıktan kaynaklandı. Takip edilen on sektörün tümünde yeni siparişler yavaşlama sinyali verirken, üretimde olduğu gibi yeni siparişlerde de en sert gerileme tekstilde kaydedildi. En hafif ivme kaybı ise makine ve metal ürünlerinde gerçekleşti. İmalatçılar genel olarak yurt dışı müşterilerden yeni iş almakta da zorlandı. Bu alanda iyileşme sergileyen tek sektör, yeni ihracat siparişlerinin son sekiz ayda ilk kez arttığı elektrikli ve elektronik ürünler oldu.

Satış fiyatları tüm sektörlerde arttı

Firmalar üretim gereksinimlerindeki düşüşe istihdam hacmini azaltarak karşılık verdi. İstihdam on sektörden sekizinde azalırken kimyasal, plastik ve kauçuk ile makine ve metal ürünleri bu eğilimin istisnaları oldu. İstihdam hacmindeki en belirgin düşüş ise giyim ve deri ürünlerinde kaydedildi.

Girdi talebindeki azalışa rağmen girdi maliyeti enflasyonu üçüncü çeyreğin ortası itibarıyla tüm sektörlerde belirgin seyrini sürdürdü. Maliyet enflasyonundaki en hızlı artış metalik olmayan mineral ürünlerde gerçekleşirken en yavaş artış ise makine ve metal ürünler sektöründe ölçüldü. Benzer şekilde satış fiyatları da -başta kara ve deniz taşıtları olmak üzere- takip edilen sektörlerin tamamında artış gösterdi.

En düşük satış fiyatları enflasyonu ise tekstil sektöründe kaydedildi. Girdi talebindeki yavaşlama, ağustosta tedarik zincirleri üzerindeki baskının hafiflemesine katkı sundu. Bunun sonucu olarak, takip edilen sektörlerin yarısında tedarikçilerin teslimat süreleri kısaldı. Tedarikçi performansındaki en belirgin iyileşme kara ve deniz taşıtlarında kaydedilirken en güçlü artış ise elektrikli ve elektronik ürün firmalarında gerçekleşti.